Neurološke bolesti u Srbiji, kao i u svetu, postaju sve veći zdravstveni problem. Prema dostupnim podacima, bolesti nervnog sistema – mozga, kičmene moždine, perifernih nerava i mišića su među vodećim uzrocima lošeg zdravlja, a najčešći neurološki poremećaji su moždani udar, migrene i demencija.
Moždani udar ostaje jedan od najčešćih uzroka smrtnosti i invaliditeta kod odraslih, a u Srbiji je treći uzrok smrtnosti, posle kardiovaskularnih i malignih bolesti.
Za neurologe ovi problemi su izazov za dalja unapređenja struke i nauke, za istraživanja i edukaciju, poboljšanja dijagnostike i tehnika lečenja.
Upozoravajući podaci Svetske zdravstvene organizacije
Na globalnom nivou neurodegenerativne bolesti, kao Alchajmerova bolest i druge demencije pogađaju više od 55 miliona ljudi, a očekuje se da će taj broj rasti zbog starenja populacije. Parkinsonova bolest je druga najčešća neurodegenerativna bolest, sa više od 10 miliona obolelih.
Moždane udare svake godine doživi više od 12 miliona ljudi, a ova bolest je jedan od vodećih uzroka smrti i invaliditeta globalno.
Epilepsiju ima više od 50 miliona ljudi širom sveta i to je jedan od najčešćih neuroloških poremećaja.
Od migrene pati oko milijardu ljudi u svetu i vodeći je uzrok onesposobljenosti kod mlađih od 50 godina. Migrenske glavobolje su treći najveći uzrok invaliditeta izazvanog neurološkim bolestima, posle moždanog udara i demencije. Razne glavobolje pogađaju oko 40% svetske populacije, a to je oko 3,1 milijardu ljudi.
Izazovan zadatak neurologa
Uz sva dalja opremanja i poboljšanje prostornih i tehničkih uslova za lečenje, na neurolozima je etička odgovornost da rade na stalnom ličnom usavršavanju i potvrđuju svoju neprocenjivu vrednost u prevenciji, dijagnostici i lečenju neuroloških bolesti.
Ocena je da savremena neurologija u Srbiji postiže dobre rezultate u efikasnom otkrivanju uzroka i adekvatnom lečenju pacijenata, uz stalno unapređenje terapijskih veština. Saradnja sa vodećim svetskim stručnjacima u ovoj oblasti i razmena iskustava pokazuju da neurolozi u Beogradu i drugim centrima za lečenje u Srbiji prate nova dostignuća i aktuelne standarde struke i nauke.
Društvo neurologa Srbije u saradnji sa klinikama i drugim zdravstvenim ustanovama kontinuirano radi na organizovanju stručnih skupova sa ciljem edukacije i obuke lekara ove struke. U fokusu je uvođenje multidisciplinarnog pristupa i inovacija kojima se dolazi do novih znanja i tehnika, kako bi se poboljšala dijagnostika i terapija neuroloških oboljenja.
Uzroci neuroloških bolesti
Neurološke bolesti više pogađaju stariju populaciju, ali zabrinjava širenje ovih bolesti kod mladih ljudi, što se dovodi u vezu sa brojnim rizicima savremenog načina života kao što su:
– način ishrane,
– stres,
– ekološki faktori,
– problemi sa mentalnim zdravljem.
Na porast neuroloških oboljenja utiče starenje, koje povećava rizik od Alchajmerove i Parkinsonove bolesti i moždanog udara.
Savremeni stil života utiče na mlađu populaciju koja živi sa brojnim rizicima po zdravlje. Među vodećim su ubrzani način življenja uz česte stresne situacije, nedostatak fizičke aktivnosti, loša ishrana i izloženost zagađenjima raznih vrsta.
Boljom dijagnostikom došlo se i do ranijeg otkrivanja neuroloških bolesti kod pacijenata što povećava broj dijagnostikovanih slučajeva.
Podrška pacijentima
Pored adekvatnog lečenja pacijentima je neophodna i podrška jer ove bolesti umnogome remete svakodnevni život. Značajno se smanjuje kvalitet života, radna aktivnost je smanjena ili sasvim izgubljena, a bolesti vode dugotrajnoj i trajnoj invalidnosti. To se održava i na okruženje i povećane obaveze oko obolelih od ovih bolesti.
Lečenje često podrazumeva velike finansijske troškove za pacijente i zdravstveni sistem, zbog potrebe za specijalizovanom negom, lekovima i terapijama. Uz povećana izdvajanja države za nabavku inovativnih lekova, Republički fonda za zdravstveno osiguranje (RFZO) svake godine širi listu dostupnih lekova i time pruža veliku pomoć pacijentima.
Neurorehabilitacija je važna podrška pacijentima da povrate funkcionalnost i kvalitet života nakon neuroloških povreda ili bolesti. Pomaže i oporavak u banjama.
Preventivne mere
Da ne dođe do oboljevanja važnu ulogu imaju preventivne mere koje pre svega promovišu zdrav način života, značaj redovne kontrole faktora rizika, kao što je hipertenzija i dijabetes, a vakcinacija ima ključnu ulogu kod prvencije pojedinih infekcija kao što je meningitis.
Lekari savetuju da pola sata oštrije šetnje dnevno značajno utiče na očuvanje zdravlja. U ishrani predlažu najmanje tri, a poželjno je pet manjih obroka dnevno, uz izbegavanje koncentrovanih ugljenih hidrata i životinjskih masti.
Za povišen krvni pritisak neophodna je redovna terapija. Signal da bi moglo biti problema je ako jutarnji pritisak prelazi 140 sa 80. Ako se to ponavlja treba se javiti lekaru. Odmor je veoma važan, kao i zdrav san, najmanje sedam sati.
Dostupnost informacija o bolestima i lečenju
Radi se i na širenju znanja o bolestima, prepoznavanju simptoma, tehnika lečenja i približavanju zdravstenih ustanova pacijentima. Podaci su dostupni i preko interneta, sa naglaskom da je lekarska reč prva i osnovna. Na specijalizovanim platformama su prisutne informacije o državnim i privatnim zdravstvenim ustanovama, po specijalnostima i po gradovima u Srbiji, gde se tražene zdravstvene usluge mogu dobiti.
Primera radi, neurolozi u Beogradu su pacijentima dostupni u više desetina državnih klinika i ustanova kao i privatnih ordinacija u kojima rade vrhunski stručnjaci. Takvih ustanova je u Novom Sadu 14, u Kragujevcu devet, u Leskovcu pet. Vidi se da ni manji gradovi nisu bez neurologa i neuroloških ordinacija.
Ocene stanja neurolških bolesti u Srbiji naglašavaju važnost daljeg ulaganja u preventivne mere, edukaciju i dostupnost savremenih terapija, kako bi se zaustavio trend rasta broja ovih bolesti i njihovo smanjenje.
Važno je brzo reagovati na prve simptome i javiti se lakaru. Uz pravovremenu dijagnozu i odgovarajuću terapiju, mnoge neurološke bolesti mogu se kontrolisati ili usporiti, poboljšavajući kvalitet života pacijenta.